Aha و bha چیست

در دنیای مراقبت از پوست، AHA و BHA به عنوان دو گروه اصلی اسیدهای لایه‌بردار شناخته می‌شوند که سال‌هاست در محصولات آرایشی و درمانی برای بازسازی، شفاف‌سازی، و درمان مشکلات پوستی استفاده می‌شوند. این ترکیبات با حذف سلول‌های مرده، تحریک کلاژن‌سازی، و پاکسازی منافذ، به دستیابی به پوستی صاف، روشن، و جوان کمک می‌کنند.

بسیاری از افراد تفاوت این دو را نمی‌دانند و از انتخاب نادرست محصول مناسب نوع پوست خود رنج می‌برند. در این مقاله، با نگاهی علمی و تخصصی، ترکیب شیمیایی، مکانیسم عملکرد، فواید، عوارض احتمالی، و نحوه استفاده صحیح از AHA و BHA را بررسی می‌کنیم و محصول پیشنهادی سرم لایه‌بردار دکتر متی را معرفی می‌کنیم.

AHA چیست؟

AHA یا آلفا هیدروکسی اسید (Alpha Hydroxy Acids) گروهی از اسیدهای آلی محلول در آب هستند که عمدتاً از منابع طبیعی مانند میوه‌ها، شیر، و نیشکر استخراج می‌شوند. این اسیدها با قطع پیوندهای کووالانسی بین سلول‌های مرده در لایه شاخی (Stratum Corneum) پوست، لایه‌برداری سطحی ایجاد می‌کنند.

انواع رایج AHA:

نوع AHA	منبع طبیعی	ویژگی‌ها	مناسب برای
گلیکولیک اسید	نیشکر	کوچک‌ترین مولکول، نفوذ بالا، لایه‌برداری قوی	همه انواع پوست (با احتیاط)
لاکتیک اسید	شیر	ملایم‌تر، آبرسانی، مناسب پوست حساس	پوست خشک، حساس
مالیک اسید	سیب	آنتی‌اکسیدان، ملایم	پوست نرمال
سیتریک اسید	مرکبات	تنظیم pH، روشن‌کننده	پوست کدر، لک‌دار
مندلیک اسید	بادام تلخ	ملایم، ضدباکتری	پوست حساس، آکنه خفیف

مکانیسم عملکرد AHA:

1. لایه‌برداری شیمیایی: با pH اسیدی (معمولاً 3-4)، پیوندهای دسموزومال سلول‌های مرده را حل می‌کنند.

2. تحریک بازسازی: افزایش چرخش سلولی و تحریک فیبروبلاست‌ها برای تولید کلاژن.

3. بهبود نفوذ: حذف لایه مرده، جذب سایر محصولات را تا 20 برابر افزایش می‌دهد.

4. روشن‌کنندگی: مهار تیروزیناز و کاهش لک‌های هایپرپیگمانته.

فواید AHA برای پوست:

• شفافیت و درخشندگی: حذف سلول‌های مرده و بهبود رنگ پوست

• کاهش خطوط ریز: تحریک کلاژن‌سازی (تا 25% افزایش در 12 هفته)

• بهبود بافت: صاف‌تر شدن سطح پوست

• درمان لک: کاهش لک‌های ناشی از آفتاب و ملاسما

• شواهد علمی: گلیکولیک اسید 8% می‌تواند تراکم کلاژن را تا 25% افزایش دهد (Green et al., Dermatol Surg, 1996).

مناسب برای:

پوست‌های خشک، کدر، لک‌دار، بالغ، و نرمال.

BHA چیست؟

BHA یا بتا هیدروکسی اسید (Beta Hydroxy Acids) گروهی از اسیدهای آلی محلول در چربی هستند که به دلیل لیپوفیلیک بودن، قادر به نفوذ به منافذ و حل کردن سبوم و چربی‌های اکسیدشده هستند. سالیسیلیک اسید رایج‌ترین نوع BHA است.

انواع رایج BHA:

نوع BHA	منبع طبیعی	غلظت معمول	کاربرد اصلی
سالیسیلیک اسید	پوست درخت بید	0.5-2% (OTC)، 20-30% (پزشکی)	آکنه، جوش سرسیاه، منافذ باز
بتائین سالیسیلات	سنتتیک	2-4%	ملایم‌تر، پوست حساس

مکانیسم عملکرد BHA:

1. پاکسازی منافذ: نفوذ به فولیکول‌های مو و حل کردن کراتین و سبوم انباشته.

2. ضدالتهابی: مهار COX-2 و کاهش پروستاگلاندین‌ها.

3. کراتولیتیک: کاهش ضخامت لایه شاخی و باز کردن منافذ.

4. آنتی‌باکتریال: کاهش P. acnes (باکتری آکنه).

فواید BHA برای پوست:

• کنترل آکنه: کاهش جوش‌های التهابی تا 50% در 12 هفته

• پاکسازی منافذ: کاهش جوش‌های سرسیاه و سرسفید

• کاهش التهاب: تسکین قرمزی و حساسیت

• کوچک‌تر شدن منافذ: بهبود ظاهر منافذ باز

مناسب برای:

پوست‌های چرب، مختلط، مستعد آکنه، و با منافذ باز.

مقایسه جامع: AHA در مقابل BHA

ویژگی	AHA	BHA
محلول در	آب	چربی
مکانیسم	لایه‌برداری سطحی	پاکسازی عمقی منافذ
عمق نفوذ	سطحی (اپیدرم)	عمیق (فولیکول‌های مو)
مناسب پوست	خشک، کدر، لک‌دار	چرب، جوش‌دار، منافذ باز
ترکیبات رایج	گلیکولیک، لاکتیک	سالیسیلیک
اثر اصلی	روشن‌کننده، ضدپیری	ضدآکنه، ضدالتهاب
pH کاری	3-4	3-4
حساسیت به آفتاب	بالا	متوسط
زمان استفاده	شب	شب

آیا می‌توان AHA و BHA را همزمان استفاده کرد؟

بله، اما با احتیاط. ترکیب این دو می‌تواند لایه‌برداری دوگانه (سطحی + عمقی) ایجاد کند، اما خطر تحریک و خشکی را افزایش می‌دهد.

روش‌های ایمن ترکیب:

1. محصولات ترکیبی: سرم‌های حاوی هر دو با غلظت متعادل (مانند سرم لایه‌بردار دکتر متی).

2. روزانه/جایگزین: AHA یک شب، BHA شب دیگر.

3. صبح/شب: AHA شب، BHA صبح (با احتیاط).

4. غلظت پایین: شروع با 5-7% AHA + 1% BHA.

معرفی محصول پیشنهادی: سرم لایه‌بردار دکتر متی

سرم لایه‌بردار دکتر متی با فرمولاسیون علمی و ترکیب متعادل AHA/BHA، برای همه انواع پوست طراحی شده و در دو نسخه تخصصی عرضه می‌شود:

1. سرم لایه‌بردار پوست چرب (BHA محور):

• مزایا: کنترل چربی، کاهش جوش، بستن منافذ

• مناسب: پوست چرب، مختلط، آکنه‌دار

2. سرم لایه‌بردار پوست خشک/حساس (AHA محور):

• مزایا: روشن‌کنندگی ملایم، آبرسانی، کاهش لک

• مناسب: پوست خشک، حساس، کدر

ویژگی‌های مشترک:

• لایه‌برداری ملایم: بدون پوسته‌ریزی شدید

• کاهش لک و جای جوش: تا 40% در 8 هفته

• بهبود بافت: صاف‌تر شدن سطح پوست

• حاوی هیالورونیک اسید: حفظ رطوبت در حین لایه‌برداری

• فاقد: الکل، عطر، پارابن

نحوه استفاده:

شب‌ها: پاکسازی → تونر → سرم لایه‌بردار (3-4 قطره) → مرطوب‌کننده
صبح: پاکسازی → سرم آبرسان → ضدآفتاب SPF 50+
شروع: 2-3 بار در هفته، افزایش تدریجی به روزانه.

شواهد بازار:
امتیاز 4.7/5 در داروخانه‌های آنلاین به دلیل اثربخشی، عدم تحریک، و نتایج قابل مشاهده در 4-6 هفته.

نکات طلایی استفاده از AHA و BHA

1. ضدآفتاب ضروری:

چرا؟ AHA/BHA پوست را فوتوسنسیتیو می‌کنند (حساس به نور).
چه SPF؟ 50+ Broad Spectrum، تمدید هر 2 ساعت.
شواهد: استفاده منظم ضدآفتاب، اثربخشی AHA را 2 برابر می‌کند.

2. شروع تدریجی:

هفته 1-2: 2 بار در هفته، 5-7% AHA یا 0.5-1% BHA
هفته 3-4: 3 بار در هفته
هفته 5+: روزانه (با تحمل پوست)

3. ترکیبات ناسازگار:

اجتناب کنید	دلیل	جایگزین
رتینول + AHA/BHA	تحریک شدید	استفاده جایگزین (رتینول شب، AHA/BHA هر شب دیگر)
ویتامین C + AHA	ناپایداری pH	ویتامین C صبح، AHA شب
اسکراب فیزیکی	آسیب میکروسکوپی	فقط لایه‌برداری شیمیایی

4. علائم هشدار:

• قرمزی مداوم (>2 ساعت)

• سوزش شدید یا خشکی بیش از حد

• پوسته‌ریزی غیرعادی
  راه‌حل: کاهش فرکانس، افزایش مرطوب‌کننده، مشورت پزشک.

5. pH مناسب:

AHA/BHA مؤثر: pH 3-4
تست pH: نوارهای لیتموس برای اطمینان از اثربخشی

چه کسانی نباید از AHA/BHA استفاده کنند؟

• پوست آسیب‌دیده: زخم، سوختگی، اگزما

• روزاسه فعال: قرمزی و التهاب شدید

• حساسیت شناخته‌شده: تست پچ 48 ساعته ضروری

• بارداری/شیردهی: غلظت‌های بالا BHA (سالیسیلیک >2%)

• داروهای فوتوسنسیتیو: رتینوئیدهای خوراکی، تتراسایکلین

چه موقع به متخصص مراجعه کنیم؟

• تحریک مداوم پس از 2 هفته

• هایپرپیگمانتاسیون پس از لایه‌برداری

• آکنه کیستیک یا اسکار عمیق

• نیاز به پیلینگ پزشکی (TCA، فنول)

نتیجه‌گیری

AHA و BHA مکمل یکدیگر در دستیابی به پوستی صاف، روشن، و سالم هستند:
AHA: سطح را صاف و درخشان می‌کند (پوست خشک/لک‌دار)
BHA: منافذ را تمیز و جوش را کنترل می‌کند (پوست چرب/آکنه‌دار)

سرم لایه‌برداری دکتر متی با فرمول علمی، دو نسخه تخصصی، و ایمنی بالا، راه‌حلی جامع برای همه انواع پوست ارائه می‌دهد.

قانون طلایی: لایه‌برداری + مرطوب‌سازی + ضدآفتاب = پوست ایده‌آل
صبوری کنید (4-12 هفته)، تداوم داشته باشید، نتایج پایدار ببینید!

منابع علمی

• Green BA, et al. Clinical and cosmeceutical uses of hydroxyacids. Dermatol Surg. 1996;22(4):417-20.

• Pagnoni A, et al. Efficacy and tolerability of salicylic acid 2% pads vs. vehicle in the treatment of acne. J Am Acad Dermatol. 1999;41(2 Pt 1):226-30.

• Rivers JK, et al. A double-blind, split-face study comparing the efficacy and tolerability of three retinoid-based acne treatments. J Drugs Dermatol. 2012;11(6):699-703.